Tomoterapi, radyasyon tedavisi sırasında etraftaki sağlam dokuya en az zararı verecek şekilde çalışan gelişmiş ve ileri teknoloji ürünü bir cihazdır.
Tomoterapi Nasıl Çalışır?
Bütün bileşenleri gantri üzerinde olan bir lineer hızlandırıcı cihazıdır. Işınlanma sırasında tedavi masası, gantri ve çok yapraklı kolimatör (MLC) gibi bileşenlerin harekete halinde olması tedavi bölgesindeki ışınlanmanın hassasiyetini artırmaktadır ve böylece homojen doz dağılımı ile tümörü ışınlarken çevre normal dokuları olabildiğince korumaktadır.
Tomoterapi; hastanın etrafında 360 derece dönerek bir sarmal (helisel) hareketi ile ışın demetinin yoğunluğunu ayarlayarak ışınlama yapar. Bir uyum içerisinde hareket eden çok yapraklı kolimatör (MLC) ile hastanın etrafında birden fazla farklı yoğunlukta foton radyasyon üretir. Bu arada tedavi sırasında tedavi masası da hareket eder.
Helisel tomoterapi en yoğun kullanımı Amerika Birleşik Devletleri’ndedir. Dünyadaki 204. aygıt ise Türkiye’de ilk kez bir özel hastane konsepti içerisinde hizmet vermeye başlamıştır.
Tomoterapi diğer aygıtlardan farklı olarak hastanın etrafında 360 derece dönerek ışın çıkartır. Işın çıkartan sistem kapalı olduğu için bu dönüş hasta tarafından farkedilemez. Hastanın üzerinde yattığı masa da milimetrik olarak hareket eder. Yine tedavi sırasında hissedilen birşey yoktur.
Tomoterapi, oldukça kompleks yapısı ile çok hassas ışınlama yapabilen ve böylece:
- Helisel ışınlanma ile tedavi uygulayan
- Adaptif Radyoterapi yapma özelliğine sahip
- Yoğunluk ayarlı radyoterapi (IMRT)
- Noktasal ışınlama (Stereotaktik Radyoterapi, SRT)
- Vücut noktasal ışınlaması (Vücut stereotaksik radyoterapisi SBRT)
- Görüntü kılavuzluğunda radyoterapi (IGRT) yapabilen modern tıbbın geliştirdiği en son radyoterapi cihazıdır.
Tomoterapi Özellikleri ve Üstünlükleri
Radyoterapi cihazlarından ayrılan en belirgin özelliği yalnızca tomoterapi cihazıyla adaptif radyoterapi yapılabilmesidir. Bunun anlamı tedavi süresince tümörün küçülme durumuna göre her gün plan yapılarak, sağlıklı dokuyu maksimum oranda korumaya imkan sağlamasıdır.
IGRT görüntülemesinde tomografi ünitesiyle yapıldığı için tümörün her gün ne kadar küçüldüğünü çok net bir şekilde görmek mümkündür. Tedavi öncesinde ışınlanan hacmin doğrulanması ve radyasyona maruz kalan sağlıklı doku miktarını en aza indirebilmeyi sağlayan yani IGRT için bilgisayarlı tomografi ile görüntü alabilen bir sistemi vardır. Bu nedenle de en konformal radyoterapiyi sağlamak mümkün olabilmektedir. Yani hastanın tümörü nerede, ne büyüklükte, yatış pozisyonuna göre yer değiştirmiş mi bunların hepsi görülerek ışınlanabilmektedir.
TOMOTERAPİ’NİN DİĞER IMRT YAPAN CİHAZLARDAN ÜSTÜNLÜKLERİ
Tomoterapi kendi özel planlama sistemine sahiptir. Tomoterapi yöntemi ile helikal tomoterapi, volümetrik IGRT ve adaptif radyoterapi yapılmaktadır. Tomoterapi, yoğunluk ayarlı radyoterapi ve görüntü yönetimli radyoterapi amaçlı geliştirilmiş yeni bir teknoloji ve yöntemdir. Bu amaçla dizayn edilmiş olması klasik lineer akseleratörlerin uyarlanması ile yapılmaya çalışılan benzer tedavilere üstünlüğünü oluşturmaktadır. Masa hareketi sayesinde 160 cm uzunluğundaki alanın kesintisiz ışınlanması mümkündür.
Radyoterapinin amacı; dozu tümörlü dokuya verirken sağlıklı dokuyu korumaktır. Ancak, Tomoterapi cihazı, diğer IMRT yapan cihazlardan farklı olarak; lineer hızlandırıcı hasta etrafında 360 derece dönüş hareketi yaparken, masa gantri içinden geçerken planlanan tedaviyi uygular. Tomoterapinin bu özelliği sayesinde tümörlü dokudaki doz dağılımının daha homojen olması sağlanır. Yani tümör dozundaki farklılıkları mümkün olduğu kadar aza indirir.
Yüksek doz rate sayesinde diğer cihazlara oranla daha kısa bir tedavi süresi sağlar, bu da hasta konforu ve tedavi kalitesi için önemli bir özelliktir.
IMRT yapan diğer cihazlarla 7 farklı açıyla yapılan tedavi tomoterapide tümörün şekline bağlı olarak sürekli pozisyonlanmasıyla daha fazla sayıya çıkar. Bu yöntemle sağlam dokuyu koruyarak tümörlü dokuya daha yüksek doz verilebilir. Diğer bir avantajı ise her gün tedavi öncesinde bilgisayarlı tomografi (MVCT) çekilerek hastanın milimetrik olarak doğru konumlandırılması tam olarak sağlanır.
Bir diğer özelliği de nokta atışı, yani istenilen yeri vurabilme özelliğidir. Tomoterapi cihazının bu noktasal yaklaşımı 160 cm’ye kadar çıkabiliyor. Diğer IMRT yapan cihazlarda aşağı yukarı maksimum tedavi edilecek tümör çapı 3-4 cm ile sınırlı iken aynı işi tomoterapi yöntemi ile 160 cm’le yapabiliyor küçük bir tümörmüş gibi aynı hassasiyetle tedavi edebiliyoruz.
Tüm vücut, beyin ve omuriliğin birlikte ışınlanması
Bütün bileşenleri gantri üzerinde olan bir lineer hızlandırıcıdır. Birden fazla ark hareketi ile spiral şeklinde ışınlama yapar.
Bu arada her bir açıdan modüle edilmiş ışın huzmeleri oluşturur. Böylece aynı anda farklı yerleşimde olan tümörlerin tedavisi mümkün olabilmektedir.
Vücudun çeşitli yerlerinde birden çok kitleyi aynı anda ışınlama kapasitesine sahiptir. Diğer cihazlarla tedavi süresince tek bir lokalizasyonda bulunan kitleyi tedavi ederken tomoterapi tek bir tedavi sürecinde 40 x 160 cm.lik bir bölgeyi hiçbir ara vermeden ışınlayarak güvenilir ve hassas bir tedavi yapabilmektedir. Dolayısıyla tüm vücut ışınlaması durumunda etkin bir tedavi cihazıdır.
Tedavi devam ederken haftalar içerisinde tümör boyutunda değişiklikleri saptayarak tedavi modifikasyonu sağlar, böylece Adaptif Radyoterapi yapabilme imkanı sağlamaktadır.
Tomoterapide Tedavi Süreci:
Hazırlık ve Tedavi Planlaması
İlk olarak tedavi pozisyonu belirlenerek bilgisayarlı tomografi ile simülasyon yapılır. Bu görüntülemelerden tedavi hacmini ve riskli bölgeleri konture ederek üç boyutlu görüntüler elde edilir. Doktor sonrasında tümör ve çevreleyen yapıların ne kadar radyasyon olacağına karar verir. Tomoterapi planlama sistemi ile mümkün olduğunca doktor talimatına uygun model, konumu ve ışın demeti yoğunluğu ile hesaplamalar yapılarak tedavi planlanır.
Hasta Pozisyonu ve Tedavi
Her tedavi öncesi tedavi alanından CT görüntüsü alınır, hastanın pozisyonu ayarlanarak alan doğrulaması yapılır ve sonra tedaviye başlanır. Tedavide aynı anda bir uyum içerisinde çok yapraklı kolimatör (MLC), gantri ve tedavi masası hareket eder. Hastanın etrafında 360 derece dönerek sarmal hareketi ile ışın demetinin yoğunluğunu ayarlayarak ışınlamayı yapar. Tedavi ağrısızdır. Işınlanan bölge ve dozuna bağlı olarak tedavi süresi ortalama 5-10 dakikadır. Seanslar genelde günde bir kez, haftada beş gün uygulanır.
Günümüzde IMRT; prostat kanseri, baş-boyun kanserleri, meme kanseri, tiroid ve akciğer kanserinin yanında jinekolojik, karaciğer, beyin tümörleri, lenfoma ve sarkomların tedavisinde de kullanılmaktadır. IMRT ayrıca pediatrik tümörlerin tedavisinde de çok faydalıdır.
Kliniğimizde kullanılan tüm cihazlar network ağı ile birbirine bağlı olup, veri alışverişi yapabilmektedir. Böylece tedavi sırasında oluşabilecek manuel hatalar en aza indirilmektedir.
Ayrıca hastanemizde bulunan PET-CT ile de görüntü alışverişi yapabilmemiz mümkün olup bu sayede hastalıklı bölgenin tespiti daha doğru ve kesin olarak yapılabilmektedir.