Meme kanseri, süt bezleri, sütü meme başına taşıyan kanallar ve bu yapıyı çevreleyen dokularda gelişen kanser türüdür. Dünyada akciğer kanserinden sonra görülme sıklığı en yüksek kanser türü olan meme kanseri, kadınlarda görülen kanser türlerinin başında gelir. Günümüzde meme kanserine hangi etkenlerin neden olduğu kesin olarak bilinmemekle birlikte genler üzerinde görünen değişimlerin (mutasyonların), meme kanseri gelişim riskini arttırdığı belirlenmiş bulunmaktadır.
Meme Kanseri Risk Faktörleri Nelerdir?
Cinsiyet
Meme kanseri ağırlıklı olarak kadınlarda görünen bir kanser türü olmakla birlikte nadiren de olsa erkeklerde de görülmektedir.
Yaş
Meme kanseri 20 yaş ve üzeri her yaşta görülebilir. En sık görüldüğü yaşlar 50 ve üzeridir. Dünyada her 8 kadından 1’inin hayatının belirli bir döneminde meme kanserine yakalandığı biliniyor.
Östrojen hormonu
Erken adet görmeye başlamak, menopoza geç girmek, uzun süre kontrolsüz doğum kontrol hapı kullanmak, meme kanseri riskini arttıran faktörler arasındadır.
Aile geçmişi
Birinci derece akrabalarında (anne, teyze, kız kardeş vb.) meme kanseri geçmişinin bulunması bir risk faktörüdür. Bu geçmişte 40 yaşından önce meme kanseri gelişmiş olmak ve iki taraflı meme kanseri bulunması riski arttıran faktörler arasındadır.
Memeye daha önce yapılmış bir müdahale
Memeye geçmişte herhangi bir nedenle yapılan patolojik inceleme sonucunda, “atipi, karsinoma in situ” gibi kanser öncülü olabilecek lezyonların raporlanmış olması meme kanseri açısından risk oluşturur. Ancak bunların hiçbiri, bir kadında yüzde yüz meme kanseri gelişeceği anlamını vermez. Sadece yakın gözlem gerekliliğini belirtir.
Meme kanseri hikayesi
Meme kanseri teşhisi konmuş ve tedavi olmuş kadınlar, en yüksek risk grubundadır.
Işın tedavisi
Geçmişinde herhangi bir nedenle meme bölgesine ışın tedavisi uygulanmış olan kadınlarda meme kanseri gelişme riski artar. Ancak günümüzde uygulanan ışın tedavisi yöntemleri, bu riski büyük ölçüde azaltmaktadır.
Beslenme ve alışkanlıklar
Yağlı gıdaların yüksek oranda tüketimi, alkol kullanımı, düzensiz ve egzersizden uzak yaşam meme kanseri riskini arttırır.
Genetik bozukluklar
Kalıtsal meme kanserleri, tüm meme kanserlerinin %5-10’unu kapsar. Günümüzde bu geçişten sorumlu olabileceği düşünülen BRCA 1 ve 2 ve diğer gen değişiklikleri tespit edilebilmekte ve bu riske göre danışmanlık ve önleyici tedavi önerileri oluşturulabilmektedir.
Meme Kanseri Tarama Yöntemleri Nelerdir?
Kendi Kendine Meme Muayenesi
Kendi kendine meme muayenesi için, en ideal zaman aralığı adet döneminin başladığı günü takip eden 7.-10. günler arasıdır. Toplumsal bilincin sağlanması için, adet gören kadınlarda her adetin başladığı günden itibaren 10.gün, adet görmeyen kadınlarda ise her ayın 10’u, kadının kendi bedenine ilgiyi yüksek tutması için uygun günlerdir.
Mamografi
X ışınları aracılığı ile memede meme kanserine işaret edebilen, küçük kireç birikimlerini tespit etme amacıyla uygulanan etkin bir toplumsal tarama yöntemidir. Memesinde kitle olsun olmasın her kadın 40 yaştan itibaren, kendisini takip eden meme hastalıkları uzmanı tarafından belirlenen program dahilinde mamografi ile değerlendirilmelidir. Ailesel riski yüksek olan kadınlarda ve hekim uygun gördüğü takdirde, mamografi çekim yaşı 40 yaş altına alınabilir. Ülkemizde Sağlık Bakanlığı, 49 yaş ve üzeri her kadının 2 yılda bir mamografi ile değerlendirilmesi gerektiğini önermektedir.
Meme Ultrasonografi
Dünyada meme cerrahları tarafından da yaygın bir şekilde manipülasyon amacıyla da kullanılan, ultrasonografi, bir tarama aracı olmayıp, acısız ve ağrısız bir yardımcı muayene yöntemidir. Ayrıca memede tespit edilen lezyonlara yapılacak hemen her girişim ultrasonografi eşliğinde yapılması önerilmektedir. Mamografi gibi bir kısıtlı kullanım alanı yoktur, sıkça uygulanabilir. Ancak, mamografiye bir alternatif değildir. Bilinmesi gereken en önemli nokta, memeye yapılacak her cerrahi girişim ve biyopsi işlemi ultrasonografi veya diğer bir görüntüleme aracı eşliğinde uygulanması gerektiğidir. Ultrasonografi eşliğinde yapılan her türlü işlemin hastayı “doğru yöne ve doru tanıya” ulaştırdığı, bilimsel olarak kanıtlanmıştır.
20 yaş ve üzeri tüm kadınlarda hastanın aile öyküsü ve diğer risk faktörleri, 1 ile 3 yıl arasında değişebilecek dönemlerde doktor tarafından muayene edilmesi gerekir.
Tedavi yöntemleri nelerdir?
Günümüzde meme kanseri 3 yöntemle tedavi ediliyor: Cerrahi tedavi, İlaç tedavisi(kemoterapi), Işın tedavisi(radyoterapi). Bu 3 yöntemden biri, ikisi veya üçü de duruma göre uygulanıyor. Hastanın ve tümörün taşıdığı özelliklere göre buna karar veriliyor. Memede kanser tespit edildikten sonra özel bir durum yok ise, tedavinin ilk basamağı cerrahidir. Kanserli dokunun ameliyatla çıkartılıp, uzaklaştırılması gerekiyor.